Voor de oorlog: een bron van warmte en hoop. Lang voordat de Duitse bezetter arriveerde, was de terril een plek van bedrijvigheid voor de buurtbewoners. De steenberg, gevuld met mijnafval en vette kolen, bood een uitkomst voor de arbeiders en hun gezinnen. Na een lange dag in de mijnen beklommen ze de terril met lege zakken, kruiwagens en fietsen. Daar sprokkelden ze kolen en stukjes hout die tussen de stenen lagen. Deze schatten, zwaar maar kostbaar, werden naar beneden gesleept om thuis de kachels te vullen en de barre winters te doorstaan. Sommigen verkochten hun verzameling, een welkome bijverdienste in moeilijke tijden.
De komst van de bezetter.
Maar alles veranderde toen de Duitse bezetter arriveerde. De kolen, die zoveel gezin-nen warm hielden, werden nu als waardevolle grondstof naar Duitsland gestuurd. Om te voorkomen dat de lokale bevolking nog langer van de terril profiteerde, plaatsten de Duitsers betonnen wachthuisjes rondom de steenberg. De wachtershuisjes stonden ongeveer honderd meter uit elkaar, bemand door militairen die streng toezicht hielden. Voor de "kolenrapers," zoals ze werden genoemd, was dit een bittere klap. De winters werden kouder, en de kleine inkomstenbron droogde op.
De slimme ruil.
Op een dag werd de stilte doorbroken. Door de straten van het dorp liep een man met een kruiwagen, hoog opgestapeld met kolen en hout. Verwonderde blikken volgden hem, en nieuwsgierige buren hielden hem tegen. Hoe was dit mogelijk? Had hij de Duitsers weten te omzeilen?
De man glimlachte en vertelde zijn geheim. “Ik heb een knapzak gemaakt,” zei hij, “gevuld met een stevige maaltijd en een fles zelfgemaakte wijn. Dat heb ik aan de Duitse wachter gegeven. Hij nam het aan, glimlachte, en gaf me toestemming om te rapen.”
Zijn verhaal verspreidde zich als een lopend vuurtje door de buurt. De volgende dag waren de terril en de wachtershuisjes opnieuw een plek van activiteit. Maar deze keer droegen de mensen niet alleen lege zakken en karren. Ze hadden knapzakken gevuld met brood, worst, kaas en flessen wijn. De Duitse wachters, vaak jong en ver van huis, lieten zich omkopen met deze eenvoudige geschenken. Al snel knepen ze een oogje dicht en gaven de kolenrapers de ruimte om hun werk te doen.
Een glimp van menselijkheid.
In een tijd van onderdrukking en schaarste vond de gemeenschap een creatieve manier om te overleven. Het wachtershuisje op de terril, met zijn strenge betonnen muren, werd een plaats waar hoop en menselijkheid onverwacht wisten te zegevieren. Vandaag de dag staat het gebouwtje daar nog steeds, een stille herinnering aan die koude winters en de warme vastberadenheid van de mensen van Heusden-Zolder. Foto en tekst van Rudi Coomans.
Je kan deze boeken ook verkrijgen in de volgende zaken
*Zelfbediening Spar-Aerts Guido Gezellelaan 175 te 3550 H|Z
* Voedingswinkel Gijbels Frans Voortstraat in 3550 H|Z.
Of via de leden van de Geschied & Heemkundige Kring Heusden
* Frans Jamers Schootstraat 6 Heusden-Zolder 3550
Tel.: 011. 42 14 89 fransciscus.jamers@telenet.be
* Guido Aerts Mommestraat 87 Heusden-Zolder 3550
Gsm 0470/53 72 98 guido.aerts2000@telenet.be
De boeken zijn nu verkrijgbaar
