Vroeger (jaren 60–70):
Rond zes uur klonk steevast de stem van moeder door het huis:
“Eten!”
En dat was geen vraag, dat was een oproep. Iedereen wist: nú komen. Geen getreuzel, geen “ik kom zo” — want het eten stond warm op tafel en de dag had zijn ritme.
Aan tafel zaten we met z’n allen. Geen televisie op de achtergrond, geen gsm in de hand. De grote dampende pannen stonden in het midden, op een onderlegger of oude handdoek, klaar om opgeschept te worden. Vaak een stoemp: puree met wortelen, prei of bloemkool, alles zachtjes gegaard met een snuif nootmuskaat. Daarbij een stuk vlees — een worst, kotelet of gehaktbal — recht uit de pan, en soms wat pickles of mosterd erbij.
De borden waren van aardewerk, zwaar en degelijk. De vorken tikten op de randen terwijl iedereen begon te eten. Maar eerst: een kruisje slaan, een kort gebed dat vader uitsprak, zijn handen gevouwen. Daarna klonk het: “Smakelijk.”
Er was geen keuze. Je at wat de pot schafte. Wie iets niet lustte, had pech. “Opeten en zwijgen,” werd er gezegd. Je bleef aan tafel tot je bord leeg was, zelfs als je er wat langer over deed. En drinken? Een glas water. Cola, limonade of frisdrank — dat was voor zondag, of een verjaardag. Voor de gewone werkmens was dat luxe.
In de keuken hing de geur van huisgemaakt eten, die diepe, warme geur die zich overal in het huis verspreidde. Je voelde dat moeder er al uren mee bezig was. De warmte van de stoof, het geknetter van vet in de pan, het pruttelen van groenten — het huis lééfde.
Het avondeten was een moment van gezin, eenvoud en ritueel. Iedereen samen. Aan tafel. Elk bord vertelde iets van thuis.
Nu ANNO 2025
Vandaag is het avondeten vaak iets dat er nog tussendoor moet.
Sommigen eten vroeg, anderen laat. Ieder z’n eigen ritme, z’n eigen microgolfmaaltijd. De geur van gestoofde groenten heeft plaatsgemaakt voor het piepje van de magnetron, de sissende zak van de afhaalchinees, of de doos van de pizzeria.
Fastfood, take-away, maaltijdplanners… Alles kan, alles mag.
Een bord op de schoot voor de televisie, of een snelle hap achter de laptop. En drinken? Alles van cola light tot iced tea met ijsklontjes.
Soms vraag je je af: waar is dat moment gebleven — dat stille samen-zijn aan tafel, de geur van echte boter in de pan, het kruisje voor het eten en de blik van moeder die zei: “Eet maar op, het is warm.”
